Общеизвестно, что литература, как и все искусство вообще, не дает ответов на самые важные вопросы бытия. Литература ставит «проклятые вопросы» и риторически изнемогает пред извечной их неразрешимостью. В лучшем случае, искусство указывает путь—и этот путь есть первый опыт богообщения. Быть может, самое ценное в литературном творчестве и есть сей животрепещущий опыт: обнажая свою душу, художник свидетельствует о ее богоподобии. В творчестве человек как бы нащупывает свой путь к Богу, восстает от клятвы пошлой обыденщины, восходит до молитвы, чтобы, в конце концов, упасть в объятия Отча, воскликнув в изнеможении: «Господь мой и Бог мой!..» Тексты представленных в нашей литературной рубрике авторов отражают опыт их богообщения. Сила любви ко Христу, а также—к ближнему соединяет послушницу и студентку в сестер Христовых, и это главный и торжествующий феномен православной литературы и нашей веры в целом.

Автор—послушница Фотинья (Чижик), насельница Минского Свято-Елисаветинского монастыря.

 Монашество

Проза. Аутар—Алена Мiневiч, студэнтка Беларускага Дзяржаўнага Педагагічнага універсітэта імя М. Танка.

Сустрэцца, каб памаўчаць

—Благаславіце, ойча!—астатнія словы цяпер не для яе. Для яе колькі там хвілін гэтай сустрэчы і ўзмах вільготных павек у бок дарогі дадому.

…Празрысты летні надвячорак. Крыху пажоўклая старая бяроза ля краю вескі (яна заўседы сустракае змену сезонаў першая). Парэпаная дарога збочвае ўлева. Вось тут.. А цяпер—яе маўчанне і бездань думак.

Прытомлены дзявочы твар, выгаралыя за лета, каротка стрыжаныя, крыху хвалістыя валасы, цвердая хада загарэлых ног, голыя да сярэдзіны плеч рукі. Разгубленыя пальцы трымаюць букет позніх летніх кветак. Алена… Так клічуць яе толькі тут, дзе яна вырасла.

Я не магу прыходзіць да Вас часцей. Я хачу, але што з таго майго жадання, калі я забылася на кошт дарогі ў мае дзесяць гадоў і не ведаю—у каго запытацца,калі так доўга ехаць да Вас і да нашай белакаменнай храміны са скошаным крыжам і аблупленай драўлянай званіцай.

Не мне ступаць дзіцячымі ножкамі ў нашай царкве па даматканым палавікам да аналоя з іконай, не мне цалаваць белае крыло Архангела, не мне, высока падняўшы галаву, бачыць вялікі роспіс на столі, дзе мастак намаляваў вочы Хрыста ненатуральна вялікімі.

А я так хачу спыніць свой позірк на павуцінні маршчын на Вашым твары і хачу ўбачыць Вашу белую епітрахіль, якая нягучна дакранецца да Прастола на пачатку службы а 8-ай гадзіне ранкам.

Я хачу стаяць на хоры, і мне зусім не будзе важна, што большасць нашых бабулек зноў зацягнула не ў тон, пасварыліся ці наблыталі з Уставам, а ўстаўшчык Андрэевіч захварэў, і няма каму знайсці Актоіх на 6-ы глас, каторы ў мінулы раз засунулі невядома куды.

Наш стары глухаваты прыслужнік зноў вынесе лампаднае масла замест кадзіла і на ўсю царкву працягне скрыпучае: Шо? Кадыла?»,—і пачухае, забыўшыся пра масла на выцертым стульчыку. ен будзе прыслужваць яшчэ роўна год, а потым сустрэнецца на бязлюднай дарозе з гонкай чырвонай машынай…

За ім памрэ Андрэевіча жонка, і наш устаўшчык пасля гэтага пачне занадта часта трымацца за сэрца, а на маю параду паляжаць—сурезна спыніцца і скажа: «Мыні вжэ туды трэба збыратыся, дытэ…» Куды збірацца?..

І на споведзі Вашыя вочы будуць плакаць за чужыя грахі, а белая епітрахіль накрые нечы чужы сорам. Уваччу будзе шчэ доўга стаяць бляклая пазалота жоўтага крыжа ў Вашых руках, Ваша постаць пасярэдзіне амвона і словы, ад якіх сэрца парвецца на мільены адзінокіх кавалачкаў: «Людзі, паверце мне…Я—такі ж, як і вы, і мне нядоўга ўжо засталося». А глухая баба Насця тузане мяне за рукаў і прашыпіць ў вуха: «Шо він кажэ? Ныц ны почула»… Яна не ведае, што Вашыя словы вогненнымі літарамі кладуцца ў маей памяці. Яна ўжо надта старая і хутка неўпрыкмет знікне з кліраса…Яна проста вельмі стоміцца… А цяпер яна глядзіць на Вас са шкадаваннем, яна і ўсе яны ведаюць пра Ваш страшны дыягназ. Святары служаць да смерці. Вы казалі, што галоўнае—не выпусціць Чашы з рук, і Чаша не выпала—упалі Вы, упалі на калені, а ў паднятых руках былі Дары. Усе абыйшлося. А ў канцы Літургіі, калі амаль усе разыдуцца, з алтара выйдзе глухаваты прыслужнік і пакладзе на маю дзіцячую далонь прасфорку ад бацюшкі. Я буду памятаць гэта, калі буду паміраць… Дзе тая часіна, дзе тая храміна з Вамі і нашым глухаватым прыслужнікам? Дзе Ваша малітва, дзе Ваша гарэнне, дзе Вашы слезы? Паразбягаліся і засталіся ў далекіх і, здаецца, нават няродных словах, рухах, поглядах.

У памяці—белая епітрахіль, якая нягучна дакранецца да Прастола, Ваша блаславенне на катэхізатарскую адукацыю ў апошнюю нядзелю служэння і заплаканы твар рэгеншы бабы Зосі на Вашым пахаванні.

Празрысты летні надвячорак. Крыху пажоўклая старая бяроза ля краю вескі, што сустракае восень першая, і дзяўчына Алена, якую клічуць так толькі тут, дзе яна вырасла, стаіць на магіле свайго першага бацюшкі і глядзіць прама ў вочы свайму такому нядаўняму дзяцінству.

Тры абразкі з цыклу «Святыя Жыровічы»

Вернік.

У Саборы людзей—мора! Ніякай магчымасці хрысціцца. Водар беларужовых вянкоў перамешаны з плачам гнуткіх свечак. Насупраць—вялікая пахучая Ікона, а пад eй—малое. Светлавалосае, са свежымі шчокамі. Спіць, прытултўшыся тонкай спіной да драўлянага нізу калоны і ў сне перабірае нешта стомленамі вуснамі. Пэўна, моліцца…

Першае благаславенне.

Ен—малады, ціхі і сціплы. Ідзе насустрач. Вецер рве на галаве мяккія валасы, гуляе канцамі доўгай цёмнай вопраткі, сонца адбіваецца ад срэбраных краёў вялікага крыжа на грудзях. Я складваю рукі пад благаславенне. Ен нязвыклым рухам хрысціць мяне. Першы раз у яго жыцці. Сення раніцай была яго хіратонія…

Старая.

Абыходзілі хрэсным ходам ваколіцу. Наперадзе, спяваючы, ішлі святары і раз-пораз густа крапілі святой вадой вернікаў, якія спяшаліся следам. Старую людзі адціснулі назад, і толькі напрыканцы яна прабілася-ткі да тых халаднаватых кропель, якія мякка клаліся на яе зморшчаны твар і рабілі яго такім удзячным, светлым і маладым.